Διερεύνηση των αναγκών πληροφοριακής στήριξης των εγκύων γυναικών και νέων μητέρων και της συμπεριφοράς ως προς την αναζήτηση Υποχρεωτικά Δηλούμενά Νοσήματα
Κωνσταντίνου Δέσπω
Η επιδημιολογική επιτήρηση των λοιμωδών νοσημάτων αποτελεί σημαντικό στοιχείο για το σχεδιασμό και την αξιολόγηση των προγραμμάτων πρόληψης και ελέγχου των ασθενειών που αφορούν στη δημόσια υγεία, για την επιλογή της κατάλληλης θεραπείας και για την ανίχνευση των επιδημικών εξάρσεων. Η επιτήρηση πραγματοποιείται με μια σειρά δραστηριοτήτων και βασική από αυτές είναι η υποχρεωτική δήλωσή τους (notification), που εφαρμόζεται απ’ όλες τις χώρες του κόσμου.
Το δίκτυο επιδημιολογικής επιτήρησης και ελέγχου των μεταδοτικών νόσων συστάθηκε αρχικά με την απόφαση αριθ. 2119/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Στη συνέχεια καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από την απόφαση αριθ. 1082/2013/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σχετικά με σοβαρές διασυνοριακές απειλές κατά της υγείας. Η νέα αυτή απόφαση αναβίωσε το δίκτυο επιδημιολογικής επιτήρησης των μεταδοτικών νόσων και των συναφών ειδικών ζητημάτων υγείας. Στο δίκτυο αυτό συμμετέχουν η Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και οι αρχές που είναι αρμόδιες σε εθνικό επίπεδο για την επιδημιολογική επιτήρηση. Το ECDC αναλαμβάνει τη λειτουργία και τον συντονισμό του δικτύου.
Τον Ιούνιο του 2018, η Επιτροπή εξέδωσε εκτελεστική απόφαση για την επικαιροποίηση του καταλόγου 50 περίπου λοιμωδών νόσων που παρακολουθούνται μέσω του δικτύου επιδημιολογικής επιτήρησης της ΕΕ. Ο νέος αυτός κατάλογος περιλαμβάνει μεταδοτικές νόσους που έχουν εμφανιστεί ή επανεμφανιστεί πρόσφατα, όπως οι λοιμώξεις από τον ιό Chikungunya και τον ιό Ζίκα, ο δάγκειος πυρετός και η νευροβορρελίωση Lyme.
Στην Κύπρο η επιδημιολογική επιτήρηση επιτελείται από τη Μονάδα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Ελέγχου Νοσημάτων του Υπουργείου Υγείας. Το δίκτυο υποχρεωτικής δήλωσης αποτελείται από το Σύστημα Υποχρεωτικώς Δηλούμενων Νοσημάτων (ΣΥΔΝ) και το Σύστημα Εργαστηριακής Δήλωσης. Το ΣΥΔΝ είναι το πιο διαδεδομένο σύστημα καταγραφής και επιτήρησης των λοιμωδών νοσημάτων, το οποίο λειτουργεί πολλά χρόνια στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Στηρίζεται στην ύπαρξη θεσμικού πλαισίου το οποίο υποχρεώνει τους θεράποντες γιατρούς να δηλώνουν συγκεκριμένα λοιμώδη νοσήματα σε συγκεκριμένο χρόνο. Στο σύστημα αυτό παρατηρείται σημαντική υποδήλωση των νοσημάτων, που φθάνει το 80 – 90%, καθώς και σημαντική καθυστέρηση στη δήλωση των νοσημάτων.