ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ
Το 14ο Παγκύπριο Συνέδριο Νοσηλευτικής και Μαιευτικής με τίτλο «Ισότητα, Ποιότητα και Ασφάλεια στη Φροντίδα Υγείας» διεξήχθη στις 30 Νοεμβρίου -1 Δεκεμβρίου 2007 στο ξενοδοχείο Hilton Park, στη Λευκωσία.
Οι σύνεδροι, από Κύπρο και Ελλάδα (νοσηλευτές, μαίες, επισκέπτριες υγείας και φοιτητές) ανήλθαν στους 750.
Το θέμα του φετινού συνεδρίου ανέδειξε τη σημασία που προσδίδουν οι Νοσηλευτές και οι Μαίες σε ολόκληρο το φάσμα των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας.

Εισαγωγή:
Τα Εθνικά Συστήματα Υγείας αντιμετωπίζουν αυξανόμενες προκλήσεις όπως αυτές απορρέουν μέσα από την ιδιοτυπία της υγείας ως δημόσιο και κοινωνικό αγαθό. Το ευρύ φάσμα αναγκών και οι οικονομικές δυσχέρειες περιορίζουν τη δυνατότητα των υπηρεσιών να ενισχύσουν τις δομές και το ανθρώπινο δυναμικό.

Η ισότητα στην φροντίδα υγείας, ορίζεται ως:
Ίση πρόσβαση στην διαθέσιμη φροντίδα για ίδιες ανάγκες
Ίση χρησιμοποίηση για ίσες ανάγκες
Ίση ποιότητα στην φροντίδα για όλους (Whitehead M., 1990).
Με τις εξελίξεις, σε εθνικό αλλά και σε διεθνές επίπεδο, διαφαίνεται ότι οι προσπάθειες που γίνονται για αναδιαμόρφωση των συστημάτων υγείας, επικεντρώνονται σε κριτήρια που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι θα υπάρξει πρόβλημα στην ίση πρόσβαση και στην ίση παροχή φροντίδας.
Είναι αναμενόμενο, αν και ανεπιθύμητο, με την εφαρμογή του Γε.Σ.Υ να παρατηρηθούν προβλήματα στην πρόσβαση, σε διάφορες κοινωνικές ομάδες (π.χ παροχή επείγουσας προνοσοκομειακής φροντίδας, στις απομακρυσμένες κοινότητες της υπαίθρου).

Με κύριο γνώμονα τη βελτίωση των παρεχομένων Υπηρεσιών για ίση παροχή φροντίδας ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Νοσηλευτών και Μαιών υποστηρίζει την επέκταση των υπηρεσιών στην Κοινότητα μέσα από μελέτη και σχεδιασμό στρατηγικών ανάπτυξης που να συμπεριλαμβάνουν τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες ανάγκες και επιδιωκόμενους στόχους. Στην όποια μελέτη και μελλοντικούς σχεδιασμούς εκ μέρους των αρμοδίων υπηρεσιών του κράτους θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι ανάγκες και οι προσδοκίες των πολιτών που θα είναι και οι αποδέκτες των υπηρεσιών υγείας.
Η ποιότητα στην παρεχόμενη φροντίδα θα πρέπει να αποτελεί τον κύριο στόχο των υπηρεσιών η οποία είναι σημαντική για όλους. Είναι μετρήσιμη και διασφαλίζει τόσο τα επίπεδα υγείας των πολιτών όσο και την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα των επαγγελματιών μέσω δεικτών που βασίζονται στο αποτέλεσμα της φροντίδας.
Θα πρέπει να διασαφηνιστεί ένα κοινό πλαίσιο δεικτών συλλογής πληροφοριών σε σχέση με την ποιότητα των υπηρεσιών, τις κατά τόπους ασφαλιστικές δικλείδες και τους μηχανισμούς αναφοράς παραπόνων. Η βελτίωση της ποιότητας της φροντίδας, μπορεί να επιτευχθεί μέσω της βελτίωσης της νοσηλευτικής και των παρεχόμενων υπηρεσιών καθώς επίσης και μέσω της προώθησης δραστηριοτήτων για υποστηρικτικό, ασφαλές εργασιακό περιβάλλον.
Οι προτεινόμενες συστάσεις που γίνονται σε διεθνές, κρατικό και τοπικό επίπεδο προκειμένου να βελτιωθεί η ασφάλεια του ασθενή επικεντρώνονται στα εξής:
Ηγετική ικανότητα και γνώσεις στο θέμα ασφάλειας του ασθενή.
(Leadership and knowledge for patient safety)
Συστήματα αναφοράς σφαλμάτων.
(Error reporting systems)
Προστασία των νοσηλευτών που αναφέρουν δυσμενή συμβάντα και ζητήματα στελέχωσης.
Καθορισμός προτύπων και προσδοκιών σε θέματα ασφάλειας ασθενών και
Δημιουργία συστημάτων ασφάλειας σε οργανισμούς υπηρεσιών υγείας.
Η ασφαλής στελέχωση αποτελεί το εχέγγυο για την υλοποίηση των παραμέτρων αυτών.

Η Νοσηλευτική στον Ακαδημαϊκό Χώρο
Οι πολυετείς προσπάθειες των νοσηλευτών και ιδιαίτερα του Παγκύπριου Συνδέσμου Νοσηλευτών και Μαιών έχουν αποδώσει καρπούς σε ό,τι αφορά τη μετάβαση της νοσηλευτικής εκπαίδευσης σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Η λειτουργία του Τμήματος Νοσηλευτικής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο αποτελεί την αφετηρία για νέες επιστημονικές κατακτήσεις. Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση θα διευρύνει τους ορίζοντες και τις προοπτικές της νοσηλευτικής στην Κύπρο.
Νοσηλευτική εκπαίδευση δια βίου μάθηση
Οι σύγχρονες επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις έχουν επιπτώσεις στα εκπαιδευτικά και νοσηλευτικά ιδρύματα. Η ευθύνη του νοσηλευτή -εκπαιδευτικού στη σύγχρονη κοινωνία και σ’ ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον απαιτεί νέους ρόλους.
Η φροντίδα είναι ηθικό καθήκον, η καρδία και η ψυχή της νοσηλευτικής και απαραίτητο στοιχείο.
Το φαινόμενο του χάσματος μεταξύ θεωρίας και πράξης στη νοσηλευτική είναι διαχρονικό και ένα από τα δισεπίλυτα προβλήματα σε παγκόσμια κλίμακα.
Η θεωρία και η βιωματική εμπειρία για ρεαλιστικά δεδομένα χρειάζεται προσαρμογή στην επέκταση του ρόλου θεωρίας και πράξης. Η ακαδημαϊκή κοινότητα συμμετέχει στο ιδανικό και με άπλετο χρόνο και σενάρια εν αντιθέσει με τους κλινικούς νοσηλευτές που θα εφαρμόσουν και θα συμμετέχουν στα τελικά αποτελέσματα.
Η Συνεχιζόμενη εκπαίδευση αποτελεί αναγκαιότητα για επαγγελματική ανάπτυξη, ενδυνάμωση και αυτονομία στη λήψη αποφάσεων. Για να καταστεί ένας οργανισμός ανταγωνιστικός και ελκυστικός για τη διατήρηση υψηλά καταρτισμένου νοσηλευτικού προσωπικού θα πρέπει να υιοθετήσει την συνεχόμενη ενδοϋπηρεσιακή εκπαίδευση η οποία είναι μέσο για διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
Οι ανάγκες μάθησης των νοσηλευτικών λειτουργών στα Δημόσια νοσοκομεία της Κύπρου μπορούν να αναδειχθούν και να αντιμετωπισθούν με τη συμβολή του Πυρήνα μάθησης στα Νοσηλευτήρια.

Παθολογική Νοσηλευτική
Η παχυσαρκία έχει προσλάβει διαστάσεις νόσου. Το περιβάλλον, τα γονίδια, η μειωμένη σωματική άσκηση, η ανεξέλεγκτη πρόσληψη τροφής και ο ύπνος είναι παράγοντες που συμβάλλουν στη παχυσαρκία. Επιπτώσεις της παχυσαρκίας είναι ο Σ. Διαβήτης και η ψυχολογική διάθεση. Μελέτες δείχνουν ότι η παχυσαρκία αποτελεί σημείο εθισμού και είναι μεταδοτική. Στην Κύπρο ανησυχεί το γεγονός ότι παιδιά 2-3 ετών είναι παχύσαρκα ιδιαίτερα επειδή υπάρχει άμεση σύνδεση Σ. Διαβήτη και παχυσαρκίας στη παιδική ηλικία.
Συντονιστής Μεταμοσχεύσεων
Ο ρόλος του Συντονιστή Μεταμοσχεύσεων είναι ουσιαστικός. Σχετίζεται με την ενημέρωση των συγγενών για το θάνατο (μαζί με άλλα μέλη ομάδας υγείας) του ατόμου και την εξασφάλιση συναίνεσης για τη δωρεά οργάνων. Ο θεσμός που έχει ήδη καθιερωθεί στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, με επιτυχή αποτελέσματα, επιβάλλεται να επεκταθεί σε όλα τα μεγάλα νοσηλευτήρια της Κύπρου.

Πολιτική Υγείας
Επιβάλλεται ορθή επιλογή για αγορά ασφαλούς τεχνολογικού εξοπλισμού που να μην προκαλεί ανεπιθύμητα περιστατικά και τραυματισμούς κατά τη χρήση του.
Η ευθανασία αποτελεί ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στην εποχή μας. Από έρευνα έχει διαφανεί ότι στην Κύπρο δεν τίθεται θέμα ευθανασίας, ενδεχομένως λόγω κουλτούρας, και υποστηρίζεται ότι η φροντίδα υγείας θα πρέπει να παρέχεται αδιάλειπτα. Η στάση του Νοσηλευτικού προσωπικού που βρίσκεται κοντά στον ασθενή και γνωρίζει τις ανάγκες του αποτελεί σημείο προς περαιτέρω μελέτη. Οι αποφάσεις συχνά είναι δύσκολες και με σοβαρά διλήμματα. Γι΄ αυτό κρίνεται αναγκαίο η καλύτερη ενημέρωση και αποσαφήνιση «σκοτεινών» ή αμφιλεγόμενων σημείων.
Νοσοκομεία στα οποία υπάρχει πιστοποίηση/ διαπίστευση της ποιότητας, δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα έλλειψης προσωπικού και λειτουργούν ως «μαγνήτης» για προσέλευση προσωπικού με θετικά κίνητρα εργασίας.
Η Ποιότητα στην ολική Νοσηλευτική Φροντίδα επιτυγχάνεται με πλήρη ικανοποίηση των αναγκών του ασθενή. Απαιτείται ευγένεια, άνεση, κατανόηση, επικοινωνία και ποιοτικό εργασιακό περιβάλλον.

Μαιευτική
Θα πρέπει να παρθεί πολιτική απόφαση ώστε να δημιουργηθούν κέντρα φυσικού τοκετού εντός των νοσοκομείων (μαιευτηρίων), ώστε οι γυναίκες να έχουν επιλογή στο τοκετό. Απαραίτητη ασφαλώς είναι η προετοιμασία του ζευγαριού κατά την εγκυμοσύνη μέσα από συναντήσεις ψυχοπροφύλαξης. Οι γυναίκες χρειάζονται ενημέρωση και ενδυνάμωση ώστε να γνωρίσουν τα δικαιώματα τους στο τοκετό.
Ο μητρικός θηλασμός είναι βασικό δικαίωμα του νεογέννητου και η μαία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εγκαθίδρυση του και στην στήριξη των γυναικών για να πετύχει ο θηλασμός. Ο πρώιμος δεσμός μητέρας νεογέννητου έχει προνοηθεί από τη φύση και γίνεται ενστικτωδώς παράλληλα με την έκκριση ορμονών της αγάπης. Η μαία πρέπει να γνωρίζει τη φυσιολογία και να βοηθά τον δεσμό μητέρας-νεογέννητου κατά τον τοκετό, ο οποίος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υπόλοιπη ζωή του.
Η ενημέρωση των γυναικών γύρω από τη σεξουαλική ζωή είναι απαραίτητη για την αποφυγή δυσάρεστων επιπτώσεων στις σχέσεις του ζευγαριού. Η αντιμετώπιση του πόνου στο τοκετό είναι δυνατό να γίνει μέσα από φυσικές μεθόδους με πολύ καλά αποτελέσματα, μέθοδοι που μπορούν να προωθηθούν από τις μαίες χωρίς ιδιαίτερο εξοπλισμό.
Εντατική και Ογκολογική Νοσηλευτική
Η ανακουφιστική φροντίδα συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενή και της οικογένειας.
Υπάρχει ανάγκη επικέντρωσης στην εκπαίδευση του προσωπικού που χειρίζεται επικίνδυνα φάρμακα (κυτταροστατικά) αλλά και παροχή των κατάλληλων μέσων και εξοπλισμού για την ασφαλή ετοιμασία και χορήγηση τους.
Ο σωστός χειρισμός ενδοαγγειακών καθετήρων αποτελεί αναγκαιότητα αφού η διαδικασία αυτή είναι άμεσα σχετιζόμενη με την ανάπτυξη λοιμώξεων. Η εφαρμογή κοινών στρατηγικών και προτύπων θα οδηγήσει στη βελτίωση της έκβασης της θεραπείας των ασθενών αλλά και μείωση του κόστους νοσηλείας. Ο νοσηλευτής στο αιμοδυναμικό εργαστήριο αποτελεί μέλος ομάδας και θα πρέπει να ενημερώνεται και να αναβαθμίζεται συνεχώς.
Η σωματική άσκηση έχει θετική επίδραση τόσο στη θεραπεία όσο και στην πρόληψη των στεφανιαίων νοσημάτων. Χρειάζεται επιπρόσθετη έρευνα για τις διάφορες πτυχές των χαρακτηριστικών σωματικής άσκησης όπως είδος, ένταση, συχνότητα, διάρκεια, για κάθε ομάδα ασθενών με στεφανιαία νοσήματα. Συστήνεται η εξατομικευμένη παροχή προγραμμάτων άσκησης για κάθε ασθενή.
Λοιμώξεις και Λοιμώδη Νοσήματα
Ο ρόλος των νοσηλευτών στον τομέα της πρόληψης της επιτήρησης αλλά και του ελέγχου των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι ζωτικής σημασίας, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις αποτελούν ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα παγκόσμια. Κρίνεται αναγκαίο να ενισχυθεί ο ρόλος των νοσηλευτών λοιμώξεων.
Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις αποτελούν δείκτη ποιότητας. Η ανάπτυξη πρωτοκόλλων, προτύπων και κατευθυντήριων οδηγιών μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην επίτευξη του στόχου μείωσης των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων.
Τονίζεται η ανάγκη ευαισθητοποίησης του νοσηλευτικού προσωπικού για την πρόληψη και αντιμετώπιση ατυχημάτων από αιχμηρά αντικείμενα και επιπρόσθετα τονίζεται ότι είναι απαραίτητος ο εμβολιασμός όλου του νοσηλευτικού προσωπικού με το εμβόλιο κατά της Ηπατίτιδας Β.

Περιεγχειρητική και Εγχειρητική Νοσηλευτική
Η ανθρωπιστική προσέγγιση και η επιστημονική κατάρτιση του νοσηλευτή έναντι του χειρουργημένου ασθενή μπορεί να προσδιορίσει τις βασικές αρχές της Νοσηλευτικής διεργασίας και να καθορίσει πλαίσια ορθών νοσηλευτικών παρεμβάσεων μέσα από τον προσωπικό προβληματισμό του νοσηλευτή στην καθημερινή του πρακτική.
– Τα αισθητικά και λειτουργικά προβλήματα από τη δημιουργία ουλής κατά την επούλωση καταστούν την πλαστική χειρουργική με τις ιατρονοσηλευτικές παρεμβάσεις τη βάση ως θεραπεία των ελκών.
– Η νοσηλεία των ασθενών που υποβάλλονται σε επιμήκυνση μακρών οστών που αναλαμβάνονται από εκπαιδευμένους νοσηλευτές, η αποκατάσταση είναι καλύτερη τόσο σε υψηλή ποιότητα νοσηλευτικής φροντίδας όσο και σε άρτια εκπαίδευση των ασθενών.
– Η ακράτεια ούρων αποτελεί σοβαρό πρόβλημα με κοινωνικές προεκτάσεις. Mία στις δύο γυναίκες άνω των 65 χρονών πάσχει από ακράτεια ούρων. Το μικροσκοπικό πλέγμα Τ.V.Τ εμφανίζει μια ασφαλή και αποτελεσματική μέθοδο ως θεραπεία της γυναικείας ακράτειας ούρων από προσπάθεια.

Νοσηλευτική ψυχικής υγείας
Η εφαρμογή της Συστεμικής Θεωρίας στην Νοσηλευτική Επιστήμη μέσω της προσέγγισης των θεωριών των συστημάτων αναφέρθηκε σε σχέση με τη νοσηλευτική ψυχικής υγείας.
Το σύστημα παροχής φροντίδας στη φυλακή, οι μηχανισμοί που συντελούν αλλά και εμποδίζουν την ισότητα, την ασφάλεια και την παρεχόμενη φροντίδα διαδραματίζει για τον σύγχρονο νοσηλευτή σημείο έλξης και πρόκλησης.
Στοχεύοντας την αναβάθμιση της ποιότητας φροντίδας αλλά και την ασφάλεια του ατόμου, δόθηκαν κλινικές νοσηλευτικές κατευθυντήριες οδηγίες/ συστάσεις που αφορούν την νόσο Alzheimer.
Παρουσιάζοντας τη νέα δομή των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, τη μονάδα Υποκατάστασης «Γέφυρα», έγινε σκιαγράφηση του ευρύτερου προβλήματος των ουσιών εξάρτησης στην Κύπρο.
Η επαγγελματική εξουθένωση και γενικότερα το στρες του νοσηλευτή διαφάνηκε μέσω ερευνητικών ευρημάτων ότι σχετίζεται με τη συμπεριφορά του ασθενή.
Η αναφορά σε μειονεκτούντες και ευάλωτους πληθυσμούς αλλά και στο πως οι νοσηλευτές μπορούν να συμβάλουν στην Ανάπτυξη της ποιότητας της φροντίδας καθόρισαν τη έκβαση της συνόδου.
ο νοσηλευτής έχει ρόλο να διαφυλάξει την ισότητα την ποιότητα και την ασφάλεια στην φροντίδα υγείας ευάλωτων πληθυσμών και αυτό θα πρέπει να το πετύχει ως μέρος του συστήματος και με την γνώση και επίγνωση του ότι και ο ίδιος είναι μέρος αυτής της ευαλώτητας.

Νοσηλευτές και Ενδοεπιστημονική Σύγκρουση
– Η ενδοεπιστημονική σύγκρουση στο χώρο εργασίας είναι πρόκληση για τους οργανισμούς όχι μόνο για να μειώσουν τις συγκρούσεις αλλά να διαχειριστούν σωστά παραγωγικά με απώτερο σκοπό και στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας. Ο ρόλος του ηγέτη, νοσηλευτή, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επίλυσης των συγκρούσεων αφού αυτός είναι που διαμορφώνει το εργασιακό κλίμα αξιολογεί, ενθαρρύνει, αναγνωρίζει τα άτομα και ασκεί εξουσία.
– Η εφαρμογή τεκμηριωμένης πρακτικής μέσα από ανασκόπηση ποιοτικών και ποσοτικών ερευνών από όλους τους συμμετέχοντες στην ομάδα υγείας οδηγεί στην εφαρμογή της βέλτιστης πρακτικής. Η κρίση και εφαρμογή της τεκμηρίωσης μπορεί να επιτευχθεί μέσω βάσης δεδομένων και εγκρίτων περιοδικών. Αυτή η αλλαγή στην κλινική πρακτική συνεπάγεται διαχείριση της αλλαγής και την αντίσταση στην εφαρμογή της τεκμηριωμένης πρακτικής.
Η τεκμηριωμένη κλινική πρακτική και η βέλτιστη πρακτική είναι ζητήματα που πρέπει να μας απασχολούν στη σημειολογία και εφαρμογή πρωτοκόλλων και κατευθυντήριων γραμμών.
– Η επαγγελματική εξουθένωση εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο ανάμεσα στους νοσηλευτές. Η μη έγκαιρη συνειδητοποίηση και παραδοχή ύπαρξης της καθώς και η αντιμετώπιση, εκδηλώνει σημαντικά συμπτώματα και διαταραχές στη ψυχοσωματική υγεία του επαγγελματία της υγείας.
– Οι φυσικές και ψυχοκοινωνικές παράμετροι κατά την άσκηση του νοσηλευτικού επαγγέλματος, επιδρούν σημαντικά στην υγεία των νοσηλευτών και κατ΄ επέκταση στην Υγεία και ασφάλεια των ασθενών. Η ευημερία των νοσηλευτών όπου και αν εργάζονται, παρουσιάζει άμεση συσχέτιση με την ποιότητα της φροντίδας που παρέχουν. Τα ιατρικά και νοσηλευτικά σφάλματα έχουν αντίκτυπο τόσο πάνω στη δημόσια εικόνα του επαγγέλματος, όσο και την ασφάλεια των ανθρώπων τους οποίους έχουμε ταχθεί να υπηρετήσουμε.
– Το ωράριο του νοσηλευτή διαταράσσει το βιολογικό ρολόϊ του ανθρώπου, με αποτέλεσμα τη μείωση στην απόδοση του εργαζόμενου και επιπτώσεις στην υγεία του.
Θέματα επικαιρότητας στη Νοσηλευτική και Μαιευτική
– Η σεξουαλική παρενόχληση είναι υπαρκτό πρόβλημα στην Κύπρο. Η νοσηλευτική ομάδα συμπεριλαμβάνεται στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Έχει θεσπισθεί νομοθεσία 2002-2006 μια καινοτομία για τα Κυπριακά δεδομένα για να βοηθήσει τόσο τους εργοδότες όσο και τους εργαζόμενους. Διαπιστώνεται ανάγκη ευαισθητοποίησης όλων σχετικά με τον κώδικα πρακτικής για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής παρενόχλησης
– Η ανάπτυξη δυσπλασίας ή καρκίνου του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τη 2η σε συχνότητα αιτία θανάτου λόγω καρκίνου στις γυναίκες μετά από τον καρκίνο του μαστού, και αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη του αποτελούν οι λοιμώξεις από τον Ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Τονίζεται η μεγάλη σημασία της πρόληψης και προστασίας από λοιμώξεις από τον Ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων και η αναγκαιότητα της χρήσης των νέων εμβολίων. Η προφυλακτική χορήγηση των εμβολίων προσδοκεί στην πρόληψη και ριζική αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται πριν την έναρξη της ενεργούς σεξουαλικής ζωής.
– Υπάρχει ανάγκη εφαρμογής της κοινοτικής Νοσηλευτικής στην παροχή Νοσηλευτικής φροντίδας σε συνεργασία με τη διεπιστημονική ομάδα έτσι ώστε να παρέχονται ποιοτικές υπηρεσίες για την γρήγορη αποκατάσταση και θεραπεία των ασθενών στην κοινότητα.
– Η σημασία της πρωτεϊνουρίας και η σημασία των μεθόδων ελέγχου της έγκειται στην αξιολόγηση της ως δείκτης διάγνωσης της προεκλαμψίας. Η χρήση του πηλίκου της σχέσης Πρωτεΐνης/ Κρεατινίνης αποτελεί την πιο αξιόπιστη και συμφέρουσα διαγνωστική μέθοδο για την προεκλαμψία.
– Το προτεινόμενο νομικό πλαίσιο στην Κύπρο υποδεικνύει την αναγκαιότητα τοποθέτησης Αυτομάτων Εξωτερικών Απινιδοτών σε κάθε υπηρεσία, οργανισμό που εργοδοτεί μεγάλο αριθμό προσώπων καθώς επίσης και σε δημόσιους χώρους όπου διακινούνται πέραν των 500 ατόμων ημερησίως. Με την χρήση των Αυτόματων Εξωτερικών Απινιδοτών θα μειώνονται σημαντικά οι ετήσιοι θάνατοι από καρδιακή ανακοπή εκτός νοσοκομείου.

Εργαστήριο Δημιουργικού Οραματισμού
Το εν λόγο εργαστήριο διεξήχθη και τις δύο μέρες του συνεδρίου με στόχο την παροχή γνώσεων και ανάπτυξη δεξιοτήτων σχετικών με τον δημιουργικό οραματισμό και διαλογισμό. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία μέσω «φανταστικών» εικόνων χρωμάτων και ήχων να φτάσουν σε σημεία χαλάρωσης και ηρεμίας, ανακαλύπτοντας ταυτόχρονα κομμάτια του «άγνωστου» εαυτού τους.